Δεν ξέρω πόσοι εξακολουθούν να τηρούν το έθιμο του “Μάρτη” ή της «Μαρτιάς», αλλά σίγουρα οι περισσότεροι το θυμούνται, αφού όλοι μας, λίγο πολύ, έχουμε φορέσει το «Μάρτη» στα παιδικά μας χρόνια. Και δε είναι άλλος από το βραχιολάκι με την κόκκινη και άσπρη κλωστή («καζίλι» την έλεγαν σε πολλά μέρη) που μας φορούσαν την πρώτη του Μάρτη για να μην κάψει το πρόσωπό μας με τις ξαφνικές του λιακάδες.
Ο “Μάρτης”, είναι ένα πολύ παλιό έθιμο και πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια.
Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων, έδεναν μια κλωστή, την «Κρόκη», στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. Το έθιμο υιοθετήθηκε από τους Βυζαντινούς, οι οποίοι και το διατήρησαν.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο “Μάρτης” προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες
Συνηθίζεται να φοριέται μέχρι τέλος του μήνα. Ύστερα αφού τον βγάλουν, τον κρεμούν στις τριανταφυλλιές, ώστε να γίνουν τα μάγουλά τους κόκκινα σαν τριαντάφυλλα. Σε κάποιες περιοχές της χώρας κρεμούσαν την κλωστή όλη τη νύχτα στα κλαδιά μιας τριανταφυλλιάς για να χαρίσουν ανθοφορία, ενώ σε άλλες περιοχές την έβαζαν γύρω από τις στάμνες για να προστατέψουν το νερό από τον ήλιο και να το διατηρήσουν κρύο. Σε άλλες περιοχές το φορούσαν μέχρι να φανούν τα πρώτα χελιδόνια, οπότε και το άφηναν πάνω σε τριανταφυλλιές, ώστε να τον πάρουν τα πουλιά για να χτίσουν τη φωλιά τους. Αλλού πάλι το φορούν ως την Ανάσταση, οπότε και το δένουν στις λαμπάδες της Λαμπρής για να καεί μαζί του.
